Kronik obstruktif akciğer hastalığı (KOAH) geri dönüşümsüz (irreversible) hava yolu darlığı ile karakterize ilerleyici (progresif) bir akciğer hastalığıdır. KOAH’ın nedeni, uzun süre, başlıca sigara dumanı olmak üzere, duman, zararlı toz ya da kimyasal maddelere maruziyettir. Uzun süre biomass (odun, tezek vs.) dumanına maruziyet de KOAH sebepleri arasında sayılır. profdromerdeniz.com

Sigara içen herkeste KOAH olmaz. İçilen sigara miktarı ve süresi önemlidir. 20 paket yıl ve üzeri sigara içenlerde risk daha fazladır. KOAH hastalığının ortaya çıkmasında genetik faktörlerin rolü çok önemlidir. Bundan başka düşük doğum ağırlığı gibi akciğer gelişimini etkileyen faktörlerin de KOAH hastalığı ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Uzun süre sigara içen hastaların yarısından azında KOAH gelişmektedir. profdromerdeniz.com

Kesin tanı spirometre denen bir solunum fonksiyon testi ile konulur. Uygun klinik tablosu olup, bronş genişletici ilaç verilmesine rağmen spirometre testinde hava yolu darlığı bulgusu düzelmeyen hastalar KOAH olarak değerlendirilebilir. Hastaların çoğunun uzun süreli tütün (sigara vs.) dumanı ya da biomass maruziyeti gibi bir öyküsü vardır.

KOAH hastalığının, tam sağlıklı duruma gelmeyi yani tamamen normal hale gelmeyi sağlayan, bir tedavisi yoktur. Çünkü KOAH’lı hastaların akciğerlerinde hastalara göre değişen oranlarda ve hastalara göre farklılık gösteren yapısal değişiklikler oluşmuştur. Bu değişikliklerin önemli bir kısmı geri dönüşümsüzdür. profdromerdeniz.com

Diğer yandan KOAH hastalarında akciğer fonksiyonlarını korumak, akciğer fonksiyonlarında azalmayı yavaşlatmak, alevlenme denilen kötüleşmeleri önlemek, semptomları azaltmak, yaşam kalitesini artırmak ve egzersiz kapasitesini artırmak amacıyla uygulanan (tedavi) yöntemleri vardır. Bunların en önemlisi sigarayı bırakmaktır (Genel olarak zararlı duman, toz ya da kimyasallardan uzak durmak). En önemli bileşenleri egzersiz ve hasta eğitimi olan pulmoner rehabilitasyon KOAH’lı hastalar için faydası gösterilmiş tedavi yöntemlerindendir. Bronş genişletici inhaler ilaçlar KOAH’lı hastalarda belirgin faydası gösterilen ilaçlardandır. KOAH’lı hastalar mevsimsel grip ve zatürre aşılarından fayda görürler. KOAH’lı hastalar dengeli beslenmelidirler. Uyku düzenleri iyi olmalıdır. Oksijen düzeyi düşük olan hastalar mutlaka oksijen tedavisi kullanmalıdırlar. KOAH’ta her bir hastanın durumu farklılık gösterdiğinden her bir hastaya, o hastaya uygun olan BİREYSEL bir tedavi uygulanmalıdır. profdromerdeniz.com

Astım havayollarının geri dönüşümlü daralmasıyla karakterize, kronik inflamatuar (iltihabi) bir hastalığıdır. Astımda değişken bir hava yolu darlığı vardır. Astım hışıltılı solunum, nefes darlığı, öksürük, göğüste sıkışma hissi gibi semptomlarla karakterizedir.profdromerdeniz.com.

Astım’ın bilinen kesin bir tedavisi yoktur. Yani ilaçlarla ya da başka tedavi yöntemleriyle bir hastada astım hastalığı tamamen ortadan kaldırılamaz. Başlıca inhaler steroidler ve bronş genişletici ilaçlar ile astım kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. profdromerdeniz.com. Astımlı hastalar astım hastalığının semptomlarını başlatan faktörlerden kaçınmalıdırlar. Astım ilaçları semptomların ortaya çıkmasını önler ve semptom olursa semptomları giderir. Astım atakları olursa ataklar hızla tedavi edilmelidir. İlaç ve önlemlere rağmen hastalıkları tam olarak kontrol altına alınamayan hastaların durumlarının detaylı bir şekilde değerlendirilmesi gereklidir. Böyle hastalarda tanı tekrar gözden geçirilebileceği gibi ek tedavi modalitelerine geçilmesi de gerekebilir.profdromerdeniz.com.

Pnömoni (zatürre) akciğer dokusunun mikroorganizmalar nedeniyle oluşan iltihabına denir. Başlıca bakteriler ve virüsler pnömoniye sebep olurlar, bağışıklığı baskılanmış hastalarda mantarlar da pnömoniye yol açabilirler.profdromerdeniz.com.

Hastaların klinik radyolojik ve diğer laboratuvar özelliklerine göre ayaktan mı yoksa hastanede mi ya da yoğun bakımda mı tedavi edileceğine karar verilir. Bronkoskopik yöntemler dahil ileri incelemelerle dahi olguların yaklaşık %50 sinde etken mikroroganizmanın(ların) saptanamamasından, etken izolasyonunun zaman almasından ve pnömoninin nerede, hangi şartlarda olduğuna göre olası mikroorganizmaların tahmin edilmesinden dolayı, pnömoni tedavisi ampirik olarak yapılır. Yani ayaktan hastalarda tedavinin başlangıcında etkene yönelik inceleme yapılmaz, olası mikroorganizmalara yönelik antibiyotik tedavisi verilir. Pnömoni tedavisi yalnızca antibiyotik tedavisi değildir, uygun hidrasyonu ve istirahati içeren destek tedavisi de gereklidir. profdromerdeniz.com. Hastanede yatan olgularda ileri tetkikler ve oksijen tedavisi gerekebilir. Bazı pnömonili hastalarda ağır solunum yetmezliği gelişebilir bu nedenle bu hastalar suni solunum cihazına bağlı olarak yoğun bakımda tedavi edilirler. Pnömoni yaşlılarda (ve eşlik eden kronik hastalığı olanlarda) mortalitesi yüksek olan bir hastalıktır. profdromerdeniz.com.

Bronşun kalıcı genişlemesine bronşektazi denir. Bronşektazilerde genellikle bronş duvarı harabiyeti de vardır. Bronşektazinin silindirik, kistik, varikoz gibi tipleri vardır. profdromerdeniz.com.

Bronşektazinin en sık görülen belirtileri balgam ve öksürüktür, bazen kanlı balgam (hemoptizi) da olabilir. Bronşektazisi görece yaygın olan hastalar özellikle kış mevsiminde enfeksiyonlardan dolayı fazla miktarda balgam çıkarabilirler. Bronşektazinin yeri ve yaygınlığı çok önemlidir. Lokalize bronşektaziler karinanın alt tarafındaysalar sekresyonlardan dolayı sık sık enfekte olabilirler. Üst loblarda olan bronşektaziler daha çok akciğer tüberkülozu sekeli olarak değerlendirilebilirler. Genelikle enfekte olmazlar. Pulmoner sekestrasyon denilen anomalilerde de bronşektaziler gözlenebilir. Bu hastalarda masif yani ağır hemoptiziler olabilir ve bu durum bazen ölümle sonuçlanabilir. Yaygın bronşektazi varsa kistik fibrozis, immün yetmezlik, diffüz panbronşiyolit gibi hastalıklar araştırılmalıdır. profdromerdeniz.com

Bronşektaziyi düzelten yani  normal bronş haline getiren bir tedavi yoktur. Öksürük, balgam, nefes darlığı gibi belirtileri olan bronşektazili hastalar öncelikle ilaç tedavisi (antibiyotik, mukolitik, ekspektoran, inhaler ilaçlar gibi) ile tedavi edilirler. İlaç tedavisi ile klinik iyileşme sağlanabilir ancak bronşektazi düzelmez. Bir süre sonra bronşektazi tekrar enfekte olabilir ve hastaların belirtileri tekrar ortaya çıkabilir. Bu tür hastalar grip ve zatürre aşılarından fayda görebilirler. Bronşektazi tek taraflıysa ve uygun medikal tedaviye rağmen tekrarlayan hemoptizi ya da bronşektazik alanlar sık sık enfekte oluyorsa operasyon seçeneği göz önünde bulundurulur. profdromerdeniz.com. Yani bronşektazi olan akciğer alanı rezeke edilebilir (ameliyatla alınabilir). Operasyon dışında, hemopizi için bronşiyal arter embolizasyonu, enfeksiyon için akılcı antibiyotik kullanımı diğer seçenekler olarak düşünülebilir. profdromerdeniz.com. Bilateral (iki taraflı) bronşektazilerde operasyon seçeneği neredeyse yoktur. Bronşektazili bir hastada bronşektazi nedeni olarak altta yatan bir hastalık saptanırsa, o hastalıkla ilgili önlemler alınır. Örneğin immün globulin yetersizliği saptanırsa, immün globulin replasmanı yapılır, gereken durumlarda antibiyoterapi ve eşlik eden diğer durumların tedavisi yapılır. profdromerdeniz.com.

Kistik fibrozis genetik bir hastalıktır. Kistik fibroziste mutasyona uğramış (hatalı) bir gen, tuz ve suyun hücreler içine ve dışına hareketini olumsuz yönde etkiler. Bu durum, özellikle akciğerlerde ve sindirim sisteminde kalın ve yapışkan mukus birikmesine neden olabilir. Kalın ve yapışkan mukus birikmesi özellikle akciğerlerde tekrarlayan enfeksiyonlara yol açabilir. Tekrarlayan akciğer enfeksiyonları zamanla, akciğerlerde  harabiyete yol açar. Kistik fibrozisli hastaların akciğerlerinde hastadan hastaya değişen oranlarda, başta bronşektazi olmak üzere, birçok patolojik değişiklikler ortaya çıkabilir. Kalın ve yapışkan mukus pankreas kanallarını tıkayabilir. Bu durumda pankreas düzgün çalışamaz, pankreas enzimleri yeterince barsağa ulaşamaz ve besinlerin emiliminde sorun oluşur, yetersiz ve dengesiz beslenme durumu (malnutrisyon) ortaya çıkar. Ayrıca pankreasın endokrin (hormon üretimi, salgılanması) ile ilgili fonksiyonu da bozulabilir. Böyle bir durumda kistik fibrozis nedeniyle diyabetes mellitüs (şeker) hastalığı oluşabilir. profdromerdeniz.com.

Kistik fibrozisin başlıca semptomları;

Öksürük

Hırıltılı solunum

Nefes darlığı

Kilo almada zorluk

İshal’dir

Tüm hastalarda tüm semptomların olması beklenmez. profdromerdeniz.com.

Mycobacterium tuberculosis complex’in neden olduğu hastalığa tüberküloz (verem) hastalığı ya da kısaca tüberküloz  denir. profdromerdeniz.com

Tüberkülozun temel bulaş yolu solunum yoludur. Tüberküloz basilinin vücuda giriş kapısı akciğerlerdir. profdromerdeniz.com. Solunum yolu ile tüberküloz basili akciğerlere girdikten ve alveollere ulaştıktan sonra tüberküloz hastalığının ortaya çıkması ile sonuçlanabilecek bir süreç başlar. Üst solunum yollarında nadiren tüberküloz gözlenir. Solunum yolu dışında gastrointestinal yolla da tüberküloz bulaşı olabilir. M. bovis ile hastalanmış hayvanların etlerinin yenmesi ile gastrointestinal sistemden tüberküloz basili insanlara bulaşabilir. profdromerdeniz.com.

Akciğer tüberkülozlu hastalarda öksürük, balgam, kanlı balgam, nefes darlığı, göğüs ağrısı gibi solunum sistemi belirtileri ile birlikte halsizlik, çabuk yorulma, gece terlemesi kilo kaybı gibi sistemik belirtiler gözlenebilir. profdromerdeniz.com. Tüm hastalarda, tüm belirtilerin hepsinin birden olması beklenmez. Daha çok yaygın akciğer tüberkülozu olan hastalarda tüm belirtiler olabilir. profdromerdeniz.com.

Akciğer grafisinde (ya da bilgisayarlı toraks tomografisinde) akciğer tüberkülozu ile uyumlu görünümü olan hastalarda balgam, gastrik lavaj (mide suyu) ya da bronş lavajı yayma pozitifliği varsa tüberküloz tanısı konulabilir.

Balgam, gastrik lavaj ya da bronş lavajı kültüründe Mycobacterium tuberculosis complex’in üretilmesiyle akciğer tüberkülozunun kesin tanısı konulur.  profdromerdeniz.com.

Erişkinlerde akciğer tüberkülozu tanısında tüberkülin deri testinin yeri neredeyse hiç yoktur. profdromerdeniz.com.

Tüberküloz tedavisi ilaçla yapılır. Akciğer tüberkülozu tedavisinin süresi en az 6 aydır. Tedavide ilk 2 ay 4 çeşit ilaç kullanılır. Sonraki 4 ay 2 çeşit ilaçla devam edilir. Erişkinlerde tüberküloz hastalığı daha az çeşit ilaçla tedavi edilmez. profdromerdeniz.com. Eğer 1-2 çeşit ilaçla akciğer tüberkülozu tedavisi denenirse hastalık tedavi edilemediği gibi ilaçlara dirençli tüberküloz da gelişebilir. Mevcut ilaçlarla akciğer tüberkülozunun tedavi süresi de kısaltılamaz. Olması gerekenden daha kısa süreli bir tedavi ile tedavi başarısız olabileceği gibi tüberküloz hastalığının nüks olasılığı da artar. profdromerdeniz.com.

Tüberküloz hastalığının herhangi bir formu olmaksızın, tüberkülin deri testi ya da interferon gamma salınım testlerinden (Quantiferon, ELISPOT) herhangi birisinin pozitif olması durumuna latent tüberküloz enfeksiyonu (LTBE) denir . LTBE olan bireyler sağlıklı olarak değerlendirilirler. profdromerdeniz.com

LTBE olan bireylerin yaklaşık %10’unda yaşamlarının bir döneminde tüberküloz hastalığı ortaya çıkabilir. Bağışıklığı baskılanmış bireylerde bu oran çok daha yüksektir.

Covid-19’lu hastalarda hafif hastalık belirtilerinden ağır hastalık belirtilerine kadar değişen geniş bir belirti çeşitliliği vardır. Covid-19’un başlıca belirtileri şunlardır; boğaz ağrısı, burun akıntısı, ateş, titreme, öksürük, nefes darlığı, çabuk yorulma, halsizlik, kas ağrıları, eklem ağrıları, sırt ağrısı, tüm vücutta ağrı, baş ağrısı, tat ya da koku kaybı, bulantı, kusma, ishal. profdromerdeniz.com.

Solunum yolu Sars Cov-2 virüsünün temel bulaş yoludur. Sars Cov-2 virüsü ile enfekte bir birey virüs içeren küçük partikül ve damlacıkları öksürük, hapşırık, konuşma vs. ile ortam havasına bıraktığında virüs içeren bu partikül ya da damlacıklar diğer insanlar tarafından solunum yoluyla alınabilirler ve böylece bu bireylere virüs bulaşabilir. Bundan başka bu partikül ya da damlacıklar diğer bireylerin ağızlarına burunlarına gözlerine direkt olarak yapışabilirler. Ya da bazen bu partikül ya da damlacıklar çevredeki eşyalara bulaşabilir. Bu çevredeki eşyalara dokunmak nedeniyle de bulaş olabilir.

Sars Cov-2 virüsünün temel bulaş yolu solunum yoludur. Solunum yolu ile ağız, burun, üst hava yolları ve akciğerlerin gaz alışverişi yapılan en küçük ünitesi olan alveollere kadar yani akciğerin en uç noktalarına kadar Sars-Cov-2 virüs bulaşı olabilir.

Bundan başka, Sars Cov-2 virüsü ile enfekte bireylerin maske takmaları bu bireylerin konuşma, hapşırma, öksürme vs. ile çevrelerine virüs bırakmalarını büyük oranda azaltır.

Yukarıda anlatılan nedenlerle maske takmak virüs bulaşını önlemek adına çok önemlidir.

Covid-19’da görülen başlıca sorun akciğer tutulumudur. Akciğer tutulumu olan hastaların önemli bir kısmında süreç akciğerlerde önemli bir sorun kalmadan iyileşmeyle sonuçlanır ancak bir kısım hastada akciğerlerde tutulum yaygınlaşır ve ağır solunum yetmezliği ortaya çıkabilir. Ağır solunum yetmezliği gelişmiş hastalara  suni solunum cihazıyla yüksek oranda oksijen verilmesi,  yoğun bakımda takip ve tedavi edilmeleri gerekebilir. profdromerdeniz.com. Bundan başka Covid-19’lu hastalarda diğer zatürelerde görülenden daha fazla pıhtılaşma sorunları görülebilmektedir.  Solunum yetmezliğine katkıda bulunan en önemli faktörlerden bir tanesi de Covid-19’da gözlenen bu pıhtı oluşması durumudur. profdromerdeniz.com.

Covid-19  hastalığının bilinen bir tedavisi yoktur. Covid 19’lu hastalarda Sars Cov-2 virüsüne özgü hastalığı tam olarak iyileştiren bir ilaç yoktur. Monoklonal antikorların hastalığın erken dönemlerinde faydalı olabilecekleri gösterilmiştir.  profdromerdeniz.com. Hastanede yatan hastalar uygun hidrasyonu ve vitaminleri içeren destek tedavisi, kan sulandırıcı ilaçlar, kortizon tedavisi ve oksijen tedavisi gibi tedavilerden fayda görebilirler. Bazı hastalar için yoğun bakım takibi ve suni solunum cihazı kullanımı gerekli olabilmektedir. profdromerdeniz.com.

Coronavac (sinovac) bir inaktif virüs aşısıdır. İnaktif aşı içersinde virüsün spike proteini antijenlerinin yanı sıra diğer antijenleri de vardır. Aşı uygulandıktan sonra aşı içersindeki antijenlere karşı başlıca hümoral bağışıklık (antikor üretimi olan bağışıklık) oluşur. İnaktif aşılara karşı hücresel bağışıklık (antikorların olmadığı, makrofaj ve T hücrelerinin baskın olduğu bağışıklık) ise ya azdır ya da yoktur. Coronavac’ın orjinal Sars-Cov-2 virüsü enfeksiyonununa karşı koruyuculuğu %50,7 ile %84 arasında rapor edilmiştir. profdromerdeniz.com.

Bir mRNA aşısı olan Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısı, Sars Cov-2 virüsünün spike proteininin reseptör bağlanma alanı antijenin kodunu taşır. Aşı kabaca lipid nanopartikülleri ile çevrelenmiş spike proteini reseptör bağlanma alanı antijenin kodunu taşıyan modifiye mRNA’dan oluşur. Aşı uygulandıktan sonra aşı yapılan bireyin kendi hücreleri Sars Cov-2 virüsünün spike proteininin reseptör bağlanma alanı antijeni üretirler. Bu antijen bir virüs değildir, yalnızca virüsün küçük bir parçasıdır. Dolayısı ile viral bir hastalık oluşturmaz. Ancak insan vücuduna yabancı bir madde olduğu için bu antijene karşı hem hümoral bağışıklık (antikor üretimi olan bağışıklık) hem de hücresel bağışıklık (antikorların olmadığı, makrofaj ve T hücrelerinin baskın olduğu bağışıklık) oluşur. mRNA’nın kendisi de hücreler tarafından patojen olarak tanındığından güçlü bağışıklık oluşmasını stimule eder. Daha önce Sars-Cov-2 virüsü ile enfekte olmamış 16 yaş ve üzeri bireylerde Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısının orjinal Sars-Cov-2 virüsü ile oluşan Covid-19 enfeksiyonunu %95 oranında önlediği rapor edilmiştir. profdromerdeniz.com.

Covid-19 hastalığı geçirmiş olanlarda ya da aşılanmış olan bireylerde Sars-Cov-2 virüsüne karşı oluşan bağışıklık zaman içersinde azalmaktadır. Hastalandıktan ya da aşı olduktan sonra geçen süre uzadıkça Sars-Cov-2 virüsüne karşı oluşan antikor düzeyleri düşmektedir. Bundan başka Sars-Cov-2 virüsü çabuk mutasyona uğrayan bir virüstür. Yani virüsün antijenik özelliklerinde değişiklikler olabilmektedir. Bu durum aşı ya da hastalık nedeniyle oluşan antikorların koruyucu etkinliğini azaltmaktadır. profdromerdeniz.com.